Het bestuur van MSC-Amslod maakte onlangs bekend te stoppen met prestatievoetbal op zondag en te verhuizen naar de zaterdag. Een trend zo lijkt het. Dagblad De Stentor dook wat dieper in op de materie en kwam met het volgende interessante verhaal:

Het zaterdagvoetbal zit in de lift. De populariteit neemt toe, teams maken de overstap en zeggen de zondag steeds vaker vaarwel. Cijfers van de KNVB wijzen uit dat de rollen in een aantal jaar compleet zijn omgedraaid in het district Oost. Zo besloten onder meer FC Berghuizen, avc Heracles en GFC Goor vorig seizoen de overstap naar de zaterdag te maken en vanaf volgend seizoen moet ook Quick’20 eraan geloven.
Het is een gemoedelijk gezicht: de jongste jeugdspelertjes rennen over het sportpark, ouders verzamelen zich al langs de kant van het hoofdveld en de spelers van het eerste elftal zijn in de kleedkamer, bezig met de laatste voorbereidingen voor de wedstrijd. In de Randstad leefde de overstap al langer, maar ook in Twente en de Achterhoek wordt de zaterdag de laatste jaren steeds populairder. Waar de zondag van oudsher de ‘voetbaldag’ was, neemt de zaterdag deze rol steeds meer over.
Het is de charme van het voetbal op zaterdag. Waar het zondagvoetbal in de regio Oost in het seizoen 2015/2016 nog beduidend groter was dan het zaterdagvoetbal, zijn de rollen in het seizoen 2019/2020 omgedraaid. De zaterdag viert zijn hoogtijdagen, terwijl er op zondag een steeds verder toenemende daling te zien is.
“Je ziet het regionaal enorm verschillen”, vertelt Sebastiaan Kleijburg, coördinator competitiezaken en arbitrage van de KNVB over de verschuiving naar de zaterdag. “Het is al een jaar of tien aan de gang, in verschillende snelheden. Het zondag- en zaterdagvoetbal is nu even groot in Nederland. In het westen van het land – met name in de Randstad – leeft het voetbal op zaterdag al veel meer, maar het trekt nu dus ook richting het oosten.” Opvallend is dat de trend in het zuiden in veel mindere mate zichtbaar is, daar is het zondagvoetbal groter. “Daaruit wordt ook duidelijk dat het echt iets regionaals is, daar leeft het zaterdagvoetbal minder.”

“Er zit ook een maatschappelijke trend achter denk ik”, vervolgt Kleijburg. “Mensen gaan de zondag steeds meer zien als ‘gezinsdag’ en de zaterdag als ‘voetbaldag’. Daar kunnen we als voetbalbond nog niet echt de vinger op leggen.” Wat volgens Kleijburg ook een rol speelt is het feit dat in steeds meer teams de gemiddelde leeftijd omlaag gaat. “Als je studeert en je wil op zaterdagavond gaan stappen, dan snap ik dat je er niet op zit te wachten om zondag weer op het voetbalveld te staan.”
Mensen gaan de zondag steeds meer zien als ‘gezinsdag’ en de zaterdag als ‘voetbaldag’. Daar kunnen we als KNVB nog niet echt de vinger op leggen
Sebastiaan Kleijburg
Het ging de laatste jaren hard met het aantal clubs dat de overstap maakte, maar Kleijburg denkt niet dat dit in hetzelfde tempo doorgaat de komende jaren. “Dat er een trend is, is duidelijk. Ik verwacht ook niet dat die morgen stopt, maar of het blijft groeien vraag ik me af. We zien dat het tempo er de laatste tijd weer een beetje uit gaat. Clubs maken de overstap, maar het is niet zo dat het versnelt.” De KNVB verwacht daarnaast niet dat de trend in de toekomst gevolgen gaat hebben voor de competities op zondag. “We hebben een mooie zaterdagcompetitie, maar ook nog steeds een prachtige zondagcompetitie. We willen zoveel mogelijk mensen aan het voetballen hebben en houden. Of dat nou op zaterdag is, of op zondag”, sluit Kleijburg af.
Consumptiemaatschappij
Waar komt de behoefte vandaan om de zondag te verruilen voor de zaterdag? Voor de KNVB is het moeilijk om dat duidelijk te krijgen. Ramón Spaaij, sportsocioloog en onderzoeker aan de Universiteiten van Amsterdam en Melbourne, denkt dat het te maken heeft met het feit dat mensen steeds individueler gaan denken. “Het is niet meer zo traditioneel dat je op zondag met het hele gezin naar de club gaat”, begint hij. “Het is een soort consumptiemaatschappij aan het worden: je koopt een product wanneer jij daar zin in hebt. De clubs gaan zich bij meer vraag naar de zaterdag aanpassen aan de consument, dat zien we de laatste jaren steeds meer gebeuren.”

Sportsocioloog Ramón Spaaij. © eigen foto
Mensen willen tegenwoordig sporten wanneer het ze goed uitkomt, en niet op een vastgestelde dag en tijdstip. “Vroeger ging je naar de voetbalclub als je wilde sporten. Speelde die club zijn wedstrijden op zondag, dan deed jij dat ook. Dat verandert in de huidige samenleving. Het is inspelen op de veranderende behoeften van de consument, de klant is koning.”

“Vroeger wilden mensen deel uitmaken van een gemeenschap, denk aan de kerk en ook aan de voetbalclubs. Dat is tegenwoordig minder het geval, mensen worden steeds individueler”, legt Spaaij uit. “Het is meer gericht op individuele behoeften: mensen willen nog wel voetballen, maar wie gaat de jeugd begeleiden, trainingen geven en in de kantine staan? Daar heeft een amateurclub vrijwilligers voor nodig, maar daar lijken mensen steeds minder trek in te hebben. Steeds meer vrijwilligerswerk wordt opgevangen met ‘bankrekeningenwerk’, waarbij mensen een donatie doen. Dat is voor een amateurclub lastig, want er zijn simpelweg mensen nodig op de club.”
De clubs gaan zich bij meer vraag naar de zaterdag aanpassen aan de consument, dat zien we de laatste jaren steeds meer gebeuren
Het klinkt allemaal vrij simpel: de toenemende vraag zorgt ervoor dat het zaterdagvoetbal steeds groter wordt. Toch ligt het iets gecompliceerder. De gemiddelde leeftijd van de prestatieteams in de regio Twente wordt steeds lager, zo ziet ook Spaaij. “En de jeugd wil op zaterdagavond uitgaan. Je kan de overstap naar de zaterdag misschien zelfs zien als een stukje professionalisering. De zaterdag leent zich meer om zo optimaal mogelijk te presteren.”

Bij FC Berghuizen, GFC Goor en avc Heracles is men enthousiast over het zaterdagvoetbal. Zo speelt Berghuizen weer met twee prestatieteams, terwijl dit op de zondag niet mogelijk was. “De wat jongere teams hadden de overstap naar de zaterdag al gemaakt”, geeft Wim Olde Kalter, de voorzitter van Berghuizen, aan. Bij GFC speelde dezelfde kwestie, aldus Hans Mensink, hoofd van de technische commissie van de club. “Met de jeugd moet je door, dat is je continuïteit als club.”

Jan Smelt, de voorzitter van avc Heracles, merkt daarnaast dat de overstap de sfeer op het sportpark ten goede komt. “Alles vindt plaats op de zaterdag, het is allemaal veel beter te overzien en we merken dat de jeugd blijft hangen om ’s middags de wedstrijd van het eerste te kijken.”
KNVB
Bij de KNVB blijven ze de trend goed volgen en waar nodig speelt de voetbalbond in op de behoeften van voetballend Nederland. Zo is er wel eens nagedacht over een weekendcompetitie, waarbij er flexibeler wordt omgegaan met de speeldagen. “We zijn als KNVB zijnde hartstikke flexibel”, vervolgt Kleijburg. “Het blijkt echter lastig te zijn een weekendcompetitie te organiseren. In de top van het amateurvoetbal is dat wel te regelen, daaronder lukt het vaak niet. Het is nog niet de heilige graal.”
De weekendcompetitie is een van de mogelijke oplossingen om de sportcomplexen te ontlasten. Het wordt steeds drukker op de zaterdagen, nu er naast de jeugd ook steeds meer seniorenteams actief zijn. In Twente speelt deze kwestie in mindere mate, maar in de Randstad worden er al maatregelen getroffen. “Rondom Amsterdam is er op zondag al jeugdvoetbal”, aldus Kleijburg. “We krijgen in ieder geval in de gaten dat het begint te knellen.” Mocht deze situatie zich ook in de Achterhoek en Twente voor gaan doen, dan vraagt de KNVB de clubs mee te denken. “Probeer nou dat hele weekend te gebruiken, om met zijn allen te blijven voetballen. Alleen die zaterdag, het is de vraag of we dat gaan redden. Er komen steeds meer mensen bij, maar we zien er op het moment geen velden bij ‘groeien’.”
FC Berghuizen, GFC Goor en avc Heracles maakten afgelopen seizoen de overstap van het zondag- naar het zaterdagvoetbal. De voorzitters van Berghuizen en Heracles en een lid van de technische commissie van GFC Goor vertellen hieronder over hun beweegredenen.

Wim Olde Kalter © Emiel Muijderman
FC Berghuizen: ‘Meer dan 90 procent was voor’
“Meer dan 90 procent was voor de overstap van de zondag naar de zaterdag.” FC Berghuizen-voorzitter Wim Olde Kalter zag vorig seizoen dat het voor zijn club steeds lastiger werd om met twee volwaardige teams prestatievoetbal te spelen. Op de zaterdag levert dit geen problemen op.
De club beschikt over een jonge groep spelers, die op zaterdagavond graag de stad ingaan. “En uitgaan op zaterdag en voetbal op zondag, dat is een slechte combinatie. Dat wil niet”, zegt de Olde Kalter, die een lach niet kan onderdrukken.
In november 2018 nam Berghuizen het definitieve besluit om de zondag vaarwel te zeggen met het eerste elftal, om het op zaterdag te gaan proberen. “Ongeveer een jaar daarvoor zijn we begonnen met een rapport, iedereen is geraadpleegd. Alles is toen in kaart gebracht en daar is het advies uitgekomen dat – wanneer we met Berghuizen serieus prestatievoetbal willen blijven spelen in de toekomst – de overstap naar zaterdag de beste was.”
De club heeft nu weer twee prestatieteams bij de mannen, het eerste en tweede elftal op zaterdag. Het zorgt voor de broodnodige doorstroming naar het eerste elftal. “Als er in zaterdag 1 om wat voor reden dan ook spelers ontbreken, kan dat aangevuld worden met spelers uit het tweede elftal. De wijze waarop die twee teams met elkaar omgaan nu is ook perfect.”
Berghuizen pakte dit seizoen meteen de eerste periodetitel in de Vierde klasse F. Toch tempert Olde Kalter de verwachtingen. “Het is geen must, we hoeven niet te promoveren. Maar het is natuurlijk mooi dat je meteen mee kan doen om promotie naar een hogere klasse. Het zou mooi zijn wanneer we snel een stap hoger kunnen.”
avc Heracles: ‘Jeugd blijft hangen’
“We merken dat de jeugd blijft hangen om ’s middags de wedstrijd van het eerste te kijken.” Het is volgens avc Heracles-voorzitter Jan Smelt een positieve ontwikkeling. De club heeft hier op ingespeeld door bij iedere thuiswedstrijd twee jeugdelftallen met de spelers van het eerste elftal het veld op te laten lopen.
De jonge spelers krijgen vervolgens een patatje in de kantine en mogen in de rust van de wedstrijd penalty’s schieten op de reservekeeper. “Dat merken we nu wel: de jeugd blijft steeds meer hangen. De ouders blijven ook op de club, het verhoogt de saamhorigheid.”
De jonge selectie was een van de redenen om de overstap naar de zaterdag te maken. “Die jongens willen op zaterdag stappen en vinden andere dingen naast het voetbal ook belangrijk. Uit een enquête onder de leden kwam naar voren dat 95 procent het eens was met de overstap naar de zaterdag. Ook de oude garde bij de club was positief. Die zeiden: we vinden het voetbal van oudsher mooi op de zondag, maar we kunnen die verandering ook niet tegenhouden.”
De trainer van het eerste elftal, Martijn Wessels, is het met Smelt eens. “Als je kijkt naar de motivatie van zowel de nieuwe spelers bij het eerste als bij de JO19-1 en het tweede elftal, is iedereen erg blij met de overstap naar de zaterdag. Je ziet het ook op het sportpark en in de kantine, veel meer drukte, veel meer saamhorigheid. Dat maakt het leuk om op de zaterdag te spelen.”
“We spelen tegen tegenstanders waar we nog niet eerder tegen hebben gespeeld. Een leuke uitdaging, we gaan zien waar het schip strandt dit seizoen. Kampioen zullen we niet worden, maar onderaan eindigen doen we ook niet”, sluit de coach af.

Hans Mensink © RIKKERT HARINK
GFC Goor: ‘Jeugd zag je op zondag niet meer’
“De jeugd zag je op zondag eigenlijk niet meer op het complex”, concludeert Hans Mensink, hoofd van de technische commissie van GFC. Hij was nauw betrokken bij de overstap van de zondag naar de zaterdag. “Het is nu zo dat ze blijven hangen om het eerste te kijken, omdat ze toch al op het complex zijn.”
Vorig seizoen ontstond er een probleem bij de club uit Goor, aangezien er in het tweede elftal steeds meer spelers aangaven op zondag liever in een recreatief elftal met vrienden te willen spelen. “Het tweede elftal is natuurlijk de basis voor de aanvoer van spelers naar GFC 1, samen met het JO19-elftal”, vervolgt Mensink. “Steeds meer spelers willen gewoon rustig hun ding doen op zondagochtend en zijn niet zozeer op prestatievoetbal gericht. Daar moeten we ook niet te moeilijk over doen bij een vierdeklasser natuurlijk, maar het is wel een ploeg die twee keer in de week traint en een betaalde trainer heeft.”
Op het moment spelen er nog drie teams op zondag bij GFC, maar dit zijn recreatie-elftallen. “Die willen graag op de zondag blijven en dat faciliteren wij dan ook. Het is meer met de gedachte: moet ik dan ook nog presteren? Of is het niet zo erg als ik een keer tien minuten te laat kom of de avond ervoor een paar biertjes teveel heb gedronken?” De club wil op den duur uitgroeien tot een zaterdagvereniging en de zondag vaarwel zeggen. “Vanuit de jeugd stroomt alles door naar de zaterdag en op den duur neemt het aantal spelers in de teams op zondag af.” Toch ontbreekt er volgens Romano Lammertink, coach van het eerste elftal, nog één ding. “We wilden dit seizoen eigenlijk met twee prestatie-elftallen beginnen op zaterdag, maar dat is niet gelukt.”